In veilige handen

Vierkant voor Wiskunde hanteert een strikt veiligheidsprotocol. Alle leidinggevenden en vrijwillige begeleiders op onze zomerkampen beschikken over een Verklaring omtrent gedrag (VOG). De stichting heeft twee centrale vertrouwenspersonen.

Vierkant voor Wiskunde wil niet alleen leuke en gezellige wiskundekampen organiseren. De stichting wil ook dat de deelnemers veilig zijn als ze mee gaan op kamp. Daarom heeft Vierkant voor Wiskunde in 2012 de ‘Intentieverklaring preventie seksueel misbruik minderjarigen in vrijwilligerswerk’ ondertekend, zoals opgesteld in het project In Veilige Handen. Hiermee verklaren wij dat we alles wat mogelijk is, doen om er voor te zorgen dat er voor zowel deelnemers als begeleiders een veilige omgeving gecreëerd wordt. Er is een gedragscode voor begeleiders opgesteld, naar het voorbeeld van de modelgedragscode zoals beschreven in het project In Veilige Handen. De gedragscode van Vierkant, met toelichting, staat onderaan deze pagina. In voorkomend geval, zal er gehandeld worden volgens het meldprotocol van Vierkant, hieronder te vinden, gebaseerd op het protocol behandelen van meldingen zoals beschreven in het project In Veilige Handen.

Aannamebeleid

Van nieuwe begeleiders wordt door het controleren van referenties nagegaan of zij geschikt zijn voor het begeleiden van onze wiskundekampen. Nieuwe begeleiders die mee willen gaan op kamp, moeten een VOG kunnen overleggen. Daarnaast moeten alle begeleiders de gedragscode ondertekenen.

Vertrouwenspersonen

Ieder kamp heeft minimaal twee vertrouwenspersonen. Zij zijn van verschillende geslachten en hebben geen persoonlijke betrokkenheid bij deelnemers of degenen die een leidinggevende functie bij Vierkant hebben zoals kampleiding, kampcoördinator en directeur. Als tijdens kamp een deelnemer ergens mee zit, kan hij/zij hierover vertrouwelijk met deze begeleider spreken. Het kan hierbij om van alles gaan, variërend van bijv. verliefdheid tot pesten tot een eerste ongesteldheid. Gezien de mogelijke variatie aan situaties is er op kamp zowel een mannelijke als een vrouwelijke vertrouwenspersoon aanwezig. De vertrouwenspersoon gaat in vertrouwelijk om met de gegeven situatie, met inachtneming van de wettelijke meldplicht. Let op: vertrouwelijk omgaan met is niet gelijk aan geheimhoudingsplicht.

Ook in geval van vermoedens of kennis van seksueel misbruik kunnen deelnemers terecht bij de vertrouwenspersoon. De vertrouwenspersoon weet welke stappen hij/zij in deze situatie kan en moet ondernemen.

Daarnaast zijn er binnen Vierkant twee centrale vertrouwenspersonen. Iedereen, deelnemers, begeleiders en ouders, kan bij hen terecht bij vermoedens of kennis van seksueel misbruik. Ook de vertrouwenspersoon van een kamp kan bij hen terecht voor ondersteuning, als hij/zij die nodig heeft.

Training

Begeleiders worden minimaal eens in de drie jaar getraind, zodat zij op de hoogte zijn van waar de grenzen liggen in het contact met deelnemers en wat ze moeten doen wanneer ze grensoverschrijdend gedrag signaleren. Hiervoor organiseren we voor hen een workshop, met een werkblad toegespitst op de situatie bij Vierkant.

Meldprotocol

Het meldprotocol beschrijft hoe gehandeld moet worden bij situaties waarin sprake is van (vermoedens van) seksueel misbruik/ongewenst gedrag en hoe en bij wie deze gemeld moeten worden. Grensoverschrijdend gedrag en misbruik zijn twee verschillende situaties die apart behandeld worden in dit protocol. Het protocol biedt bescherming aan de melder/degenen die naar het protocol handelen, aan het vermoedelijke slachtoffer en aan degene die beschuldigd wordt. Het protocol geeft ook een verplichting: te handelen op de vastgelegde manier. Dit protocol is gebaseerd op het meldprotocol uit de Toolkit In veilige handen van de vereniging NOV (Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk).

Het protocol heeft in het bijzonder betrekking op het contact tussen begeleiders en deelnemers. Dit kan ook toegepast worden op grensoverschrijdende contacten tussen deelnemers/bezoekers onderling en tussen begeleiders/vrijwilligers onderling. Het protocol heeft zowel betrekking op de kampen als op overige door vierkant georganiseerde activiteiten. Melden kan leiden tot aangifte wanneer er sprake is van een (vermoeden van een) strafbaar feit. Verder kan melding leiden tot (voorlopige) maatregelen tegen de beschuldigde. De directeur van Vierkant voor Wiskunde heeft de verantwoordelijkheid om elke melding op een zo zorgvuldig mogelijke en objectieve wijze te behandelen. De directeur wordt hierbij ondersteund door de centrale vertrouwenspersonen. Indien nodig zal de directeur ook een beroep doen op in- of externe deskundigen.

Overal waar in dit document gesproken wordt over ‘vertrouwenspersoon’ kan zowel een vertrouwenspersoon van kamp als een centrale vertrouwenspersoon bedoeld worden. Waar we spreken over ‘begeleider’, bedoelen we ook andere vrijwilligers bij Vierkant en waar we spreken over ‘deelnemer’, bedoelen we ook ‘bezoekers’ van activiteiten van Vierkant.

Definitie

Er bestaan vele uitingsvormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Sommige gedragingen zijn door het duidelijk (strafbare) seksuele karakter niet voor tweeërlei uitleg vatbaar. Maar bij sommige gedragingen kunnen vloeiende overgangen bestaan tussen wat je wel en wat je niet als seksueel/ongewenst kunt typeren. Als criterium kan worden gehanteerd of het welzijn van de deelnemer en diens lichamelijke en/of psychische integriteit in het geding zijn. Bij seksueel grensoverschrijdend gedrag zijn de ‘gevoelens van de deelnemer’ en niet de ‘gedachten of bedoelingen van de begeleider’ bepalend. Ongeacht de gevoelens van de betrokkenen blijft de wet van toepassing. Wij richten ons op de preventie van seksueel misbruik binnen onze organisatie. Een breder begrip is seksueel grensoverschrijdend gedrag. Daaronder vallen ook gedragingen die kunnen leiden tot seksueel misbruik, of het scheppen van een klimaat waarin misbruik gedijt. We hebben een gedragscode ontwikkeld die elk seksueel grensoverschrijdend gedrag buiten de orde verklaart. In het tuchtrecht, de gedragscode en andere semi-juridische documenten gebruiken we deze term.

De definitie van seksueel grensoverschrijdend gedrag luidt: Elke vorm van seksueel gedrag of seksuele toenadering, in verbale, non-verbale, digitale of fysieke zin, opzettelijk of onopzettelijk, die door de persoon die het ondergaat als ongewenst of gedwongen wordt ervaren; en/of plaatsvindt binnen een ongelijke machtsverhouding (volwassene-kind, begeleider-deelnemer, e.d.); en/of andere handelingen of gedragingen van een soortgelijke aard als die strafbaar zijn gesteld in het Wetboek van Strafrecht.

Om welke gedragingen gaat het?

In de gedragscode staat duidelijk verwoord welke gedragingen niet zijn toegestaan. Deze gedragscode is specifiek toegespitst op de relatie tussen deelnemers en begeleiders van Vierkant.

Grensoverschrijdend gedrag

Signaleringstaak begeleiders bij (seksueel) grensoverschrijdend gedrag

Alle begeleiders hebben een taak in het signaleren van (vermoedens van) seksueel misbruik en grensoverschrijdend gedrag. We verwachten dat zij niet alleen de grovere vormen serieus nemen, maar ook de zogenaamde ‘kleinere grensoverschrijdingen’. Deze komen het meest voor en zijn vaak een signaal voor een klimaat waarin ernstigere vormen meer kans kunnen krijgen. Wanneer je mildere vormen van grensoverschrijdend gedrag signaleert, verwachten we dat de begeleider de betreffende perso(o)n(en) daarop aanspreekt en corrigerend optreedt. Bij twijfel over de ernst van het gedrag en/of bij het signaleren van herhaald grensoverschrijdend gedrag, maakt de begeleider hiervan melding bij een vertrouwenspersoon en/of de kampleiding.

Seksueel misbruik

Wat zegt de wet?

De Nederlandse wetgeving geldt voor iedereen en altijd, en dus ook voor gebeurtenissen die zich binnen dan wel buiten Vierkant voor Wiskunde afspelen. In het Wetboek van Strafrecht, boek II, titel XIV ‘misdrijven tegen de zeden’ stellen diverse wetsartikelen bepaalde seksuele gedragingen strafbaar. Deze zijn ook binnen Vierkant voor Wiskunde alle van kracht. Eén wetsartikel, art. 249, willen we hier nadrukkelijk noemen: ‘Hij die ontucht pleegt met zijn minderjarig kind, stiefkind of pleegkind, zijn pupil, een aan zijn zorg, opleiding of waakzaamheid toevertrouwde minderjarige of zijn minderjarige bediende of ondergeschikte, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of een geldboete van de vierde categorie’.

Een deelnemer is aan de zorg en waakzaamheid van stichting Vierkant voor Wiskunde en haar begeleiders toevertrouwd. Dit artikel is dus onverminderd van kracht op alle begeleiders.

Meldplicht bij (vermoedens/signalen van) seksueel misbruik

Iedereen die seksueel misbruik vermoedt of erover hoort, is verplicht dit te melden. Wanneer zich dit op kamp voordoet meld je dit bij de kampleiding of bij een vertrouwenspersoon. Buiten kamp meld je dit direct bij de directeur of bij een centrale vertrouwenspersoon. Indien begeleiders (vermoedens van) seksueel misbruik uiten bij een kampleiding of vertrouwenspersoon, gaan deze niet zelf tot handelen over, maar schakelt kampleiding of vertrouwenspersoon de directeur of centrale vertrouwenspersoon in. Een vertrouwenspersoon stelt hier ook altijd de kampleiding van op de hoogte. Kampleiding hoeft alleen te weten dat er melding is gedaan en over wie het gaat (deelnemer en begeleider), niet meer dan dat.

Wanneer begeleiders twijfelen over de ernst of het terecht zijn van een vermoeden, geldt een consultatieplicht bij een vertrouwenspersoon of kampleiding die zij om advies kunnen vragen. De meldplicht overstijgt alle andere belangen die in het geding zouden kunnen zijn, zoals de wens tot geheimhouding bij het slachtoffer. Het is niet aan begeleiders om aan waarheidsvinding te doen, dit kan een eventueel juridisch traject verstoren. Let wel: een melding is géén veroordeling!

Na een melding wordt zorgvuldig en objectief onderzocht wat er aan de hand is. Er is oog voor zowel de privacy en belangen van het vermoedelijke slachtoffer als die van de beschuldigde. De directeur en minstens één van de centrale vertrouwenspersonen laten zich indien nodig adviseren door (externe) deskundigen over verdere handelwijzen.